Wat is de rol van de OR bij duurzaamheidsbeleid?

De ondernemingsraad (OR) speelt een steeds belangrijkere rol bij het vormgeven van duurzaamheidsbeleid binnen organisaties. Als vertegenwoordiger van werknemers heeft de OR unieke mogelijkheden om duurzaamheidsinitiatieven te beïnvloeden en te versterken. De OR kan ervoor zorgen dat duurzaamheidsmaatregelen niet alleen ecologische voordelen opleveren, maar ook rekening houden met sociale aspecten en de dagelijkse werkpraktijk. Dit artikel belicht hoe ondernemingsraden hun rol bij duurzaamheidsbeleid effectief kunnen invullen.

Wat is de wettelijke basis voor OR-betrokkenheid bij duurzaamheidsbeleid?

De wettelijke basis voor OR-betrokkenheid bij duurzaamheidsbeleid ligt verankerd in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR). Hoewel duurzaamheid niet expliciet wordt genoemd, biedt de WOR verschillende aanknopingspunten die de OR het recht geven om invloed uit te oefenen op duurzaamheidsbeleid.

Artikel 25 van de WOR geeft de OR adviesrecht bij belangrijke bedrijfsbeslissingen die impact kunnen hebben op duurzaamheid. Hieronder vallen besluiten over:

• Belangrijke investeringen
• Invoering van belangrijke technologische voorzieningen
• Belangrijke maatregelen op het gebied van milieu
• Belangrijke wijzigingen in de organisatie

Daarnaast heeft de OR op basis van artikel 27 instemmingsrecht bij regelingen die direct raken aan arbeidsomstandigheden, zoals regelingen op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn. Veel duurzaamheidsmaatregelen hebben direct of indirect invloed op deze terreinen.

Artikel 31b verplicht de bestuurder om jaarlijks informatie te verstrekken over het gevoerde sociale beleid, waaronder aspecten van duurzaamheid kunnen vallen. Dit geeft de OR een formele basis om duurzaamheidsonderwerpen te agenderen en te monitoren.

Waarom is de inbreng van de OR bij duurzaamheidsbeleid waardevol?

De inbreng van de OR bij duurzaamheidsbeleid is waardevol omdat ondernemingsraden een unieke positie innemen tussen werknemers en bestuur. Ze kennen de dagelijkse werkpraktijk en kunnen daardoor praktische inzichten bieden die het management mogelijk over het hoofd ziet.

De OR vertegenwoordigt alle medewerkers en kan zorgen voor draagvlak bij duurzaamheidsinitiatieven. Wanneer werknemers betrokken worden bij het ontwikkelen en implementeren van duurzaamheidsmaatregelen, vergroot dit de kans op succesvolle uitvoering. De OR kan helpen om abstracte duurzaamheidsdoelstellingen te vertalen naar concrete acties die aansluiten bij de werkpraktijk.

Bovendien brengt de OR een langetermijnperspectief in. Waar bestuurders soms gefocust zijn op korte-termijnresultaten, kan de OR wijzen op het belang van duurzame bedrijfsvoering voor de continuïteit van de organisatie en het welzijn van huidige en toekomstige werknemers.

De OR kan ook een belangrijke rol spelen bij het bewaken van de sociale dimensie van duurzaamheid. Naast milieu-aspecten omvat duurzaamheid ook sociale rechtvaardigheid en goede arbeidsomstandigheden. De OR kan erop toezien dat deze aspecten voldoende aandacht krijgen in het duurzaamheidsbeleid.

Hoe kan de OR effectief invloed uitoefenen op duurzaamheidsbeleid?

Om effectief invloed uit te oefenen op duurzaamheidsbeleid kan de OR verschillende strategieën toepassen. Een proactieve benadering is hierbij essentieel. Wacht niet tot de bestuurder met plannen komt, maar neem zelf het initiatief om duurzaamheid op de agenda te zetten.

Begin met het verzamelen van informatie over de huidige stand van zaken. Vraag de bestuurder om inzicht in bestaand duurzaamheidsbeleid en -initiatieven. Gebruik het informatierecht om relevante gegevens op te vragen over bijvoorbeeld energieverbruik, afvalstromen of mobiliteitsbeleid.

Formuleer een duidelijke visie op duurzaamheid vanuit OR-perspectief. Wat vindt de OR belangrijk? Welke aspecten van duurzaamheid verdienen prioriteit? Betrek hierbij de achterban door bijvoorbeeld een enquête te houden of duurzaamheid te bespreken tijdens werkoverleggen.

Zoek naar win-winsituaties waarbij duurzaamheidsmaatregelen ook voordelen opleveren voor werknemers of de organisatie als geheel. Denk aan maatregelen die zowel het milieu als de gezondheid van medewerkers ten goede komen, zoals duurzame mobiliteit of een gezonde werkomgeving.

Gebruik formele bevoegdheden strategisch. Bereid advies- en instemmingsaanvragen grondig voor en onderbouw standpunten met feiten en argumenten. Maak gebruik van het overlegrecht om duurzaamheid regelmatig te bespreken met de bestuurder.

Werk samen met andere stakeholders, zoals de afdeling HR, facilitair management of externe experts. Dit vergroot de kennis en invloed van de OR en kan helpen om draagvlak te creëren voor duurzaamheidsinitiatieven.

Welke duurzaamheidsthema’s vallen onder de invloedssfeer van de OR?

De OR kan invloed uitoefenen op diverse duurzaamheidsthema’s die raken aan de bedrijfsvoering en het welzijn van medewerkers. Een belangrijk thema is de energietransitie, waarbij de OR kan meedenken over energiebesparing, overstap naar duurzame energiebronnen en bewustwording onder medewerkers.

Circulaire bedrijfsvoering is een ander relevant thema. Hierbij gaat het om het verminderen van afval, hergebruik van materialen en duurzaam inkopen. De OR kan adviseren over beleid rond afvalscheiding, papiergebruik of de aanschaf van duurzame kantoorartikelen.

Duurzame mobiliteit raakt direct aan het woon-werkverkeer en zakelijke reizen van medewerkers. De OR kan meedenken over regelingen voor thuiswerken, fietsplannen, elektrische leaseauto’s of het stimuleren van openbaar vervoer.

Sociale duurzaamheid omvat thema’s als diversiteit en inclusie, eerlijke arbeidsvoorwaarden en maatschappelijk verantwoord ondernemen. De OR kan erop toezien dat het duurzaamheidsbeleid ook deze sociale aspecten voldoende aandacht geeft.

Duurzame inzetbaarheid van medewerkers is een thema waar de OR traditioneel al bij betrokken is. Het gaat hierbij om het bevorderen van gezondheid, ontwikkelmogelijkheden en een goede werk-privébalans, zodat medewerkers duurzaam inzetbaar blijven.

Wat zijn de uitdagingen voor OR’en bij duurzaamheidsbeleid?

OR’en die zich willen bezighouden met duurzaamheidsbeleid stuiten vaak op verschillende uitdagingen. Een veelvoorkomend probleem is kennistekort. Duurzaamheid is een breed en complex onderwerp dat technische, ecologische en sociale aspecten omvat. Niet alle OR-leden beschikken over de nodige expertise om hierover mee te praten.

Een andere uitdaging is de prioriteitsstelling. OR’en hebben vaak een volle agenda met urgente kwesties zoals reorganisaties, arbeidsvoorwaarden of veiligheid. Duurzaamheid kan daardoor naar de achtergrond verdwijnen, zeker als er geen acute problemen zijn die om aandacht vragen.

Late betrokkenheid is een frustratie die veel OR’en herkennen. Vaak worden ze pas in een laat stadium geïnformeerd over duurzaamheidsinitiatieven, waardoor hun invloed beperkt blijft tot het reageren op al uitgewerkte plannen in plaats van mee te denken vanaf het begin.

Het vertalen van abstracte duurzaamheidsdoelen naar concrete acties is eveneens uitdagend. Organisaties hebben vaak ambitieuze doelstellingen zoals ‘klimaatneutraal in 2030’, maar de weg daarnaartoe blijft vaag. De OR moet helpen deze doelen te concretiseren en te vertalen naar de dagelijkse werkpraktijk.

Tot slot kan er weerstand zijn vanuit de organisatie of medewerkers. Niet iedereen ziet het belang van duurzaamheid in of is bereid om bestaande gewoonten te veranderen. De OR moet dan zoeken naar manieren om draagvlak te creëren en weerstand te overwinnen.

Hoe kan de OR zich ontwikkelen op het gebied van duurzaamheid?

Om effectief bij te dragen aan duurzaamheidsbeleid is het belangrijk dat OR-leden hun kennis en vaardigheden op dit gebied versterken. Er zijn verschillende manieren waarop de OR zich kan ontwikkelen.

Investeer in kennis door OR trainingen te volgen specifiek gericht op duurzaamheid. Deze trainingen bieden inzicht in relevante wetgeving, actuele ontwikkelingen en praktische handvatten voor de OR-rol bij duurzaamheidsbeleid. Onze training duurzaamheid is speciaal ontwikkeld om OR’en te ondersteunen bij dit thema.

Overweeg om binnen de OR een werkgroep of commissie duurzaamheid in te stellen. Deze kan zich verdiepen in specifieke thema’s, informatie verzamelen en voorstellen voorbereiden voor de voltallige OR. Dit zorgt voor focus en maakt effectieve taakverdeling mogelijk.

Netwerken met andere OR’en die actief zijn op het gebied van duurzaamheid kan waardevolle inzichten opleveren. Leer van elkaars ervaringen, deel succesvolle aanpakken en bespreek gezamenlijke uitdagingen. OR-platforms of vakbonden organiseren regelmatig bijeenkomsten waar kennisuitwisseling centraal staat.

Zoek samenwerking met interne en externe experts. Binnen de organisatie kunnen afdelingen als facilitair management of HR waardevolle partners zijn. Externe experts zoals duurzaamheidsadviseurs of specialisten van vakbonden kunnen de OR voorzien van actuele kennis en onafhankelijk advies.

Maak gebruik van beschikbare hulpmiddelen zoals handreikingen, checklists en voorbeeldvragen. Verschillende organisaties bieden materialen aan die OR’en kunnen helpen bij het vormgeven van hun rol op het gebied van duurzaamheid.

Door gericht te investeren in kennis en samenwerking kan de OR uitgroeien tot een waardevolle gesprekspartner die constructief bijdraagt aan het duurzaamheidsbeleid van de organisatie. Zo helpt de OR om duurzaamheid te verankeren in de bedrijfsvoering en te zorgen dat het beleid aansluit bij de belangen en mogelijkheden van medewerkers.