Artikel 23, lid 3: De ideeëndoos van de medezeggenschap

De ondernemingsraad (OR) is er niet alleen om te reageren op plannen van de directie.

Je mag als OR ook zélf met voorstellen komen. Sterker nog: daar heb je gewoon recht op. Dat heet het initiatiefrecht, en het is één van de krachtigste middelen die de OR heeft om invloed uit te oefenen binnen de organisatie.

Wat is het initiatiefrecht?

Het initiatiefrecht staat in de Wet op de ondernemingsraden (WOR), artikel 23 lid 3. Het houdt in dat de OR zelf voorstellen mag doen over álle zaken die de organisatie aangaan. Dat kan van alles zijn: personeelsbeleid, duurzaamheid, werkdruk, arbeidsvoorwaarden, communicatie, noem maar op. Het hoeft niet te wachten op een advies- of instemmingsverzoek van de directie.

Met andere woorden: de OR mag niet alleen meedenken, maar ook zelf het voortouw nemen.

Hoe ga je te werk?

Je start met een schriftelijk voorstel wat je bij de bestuurder indient. Dit hoeft overigens niet schriftelijk, maar mag ook mondeling tijdens bijvoorbeeld een vergadering. Het voorstel dat je indient moet duidelijk en goed onderbouwd zijn, zorg ervoor dat je duidelijk aangeeft waarom je dit initiatief indient, wat de voordelen zijn voor de bestuurder en hoe het in de praktijk in z’n werk gaat. Verder kan je bijvoorbeeld ook opnemen hoe jullie als OR betrokken gaan zijn bij de uitvoering. Als de bestuurder geen werk zelf hoeft te verrichten, dan is de drempel om ‘nee’ te zeggen ook lager. Mochten jullie een voorstel willen doen wat toch van vrij substantiële aard is of de ondernemer misschien wel een aanzienlijke duit gaat kosten, dan is het ook een aanrader om het te verzoek te splitsen in kleinere verzoeken.  Dan blijft het behapbaar en overzichtelijk, en dan is het makkelijker voor de ondernemer om ‘ja’ te zeggen.

De ondernemer is vervolgens verplicht om met de OR in overleg te gaan over het voorstel. Daarna moet hij binnen een redelijke termijn schriftelijk en gemotiveerd laten weten wat hij met het voorstel doet. Hij mag het dus afwijzen, maar moet dan wel goed uitleggen waarom.

Wat voor voorstellen kun je doen?

Er zijn eindeloos veel onderwerpen waarover je als OR het initiatief kunt nemen. Dit kunnen grotere zaken zijn zoals:

• Het invoeren of verbeteren van een thuiswerkregeling;
• Een voorstel om werkdruk te verminderen, zoals extra pauzes of betere roosters;
• Een voorstel voor scholing of ontwikkeling van medewerkers.

Maar vergeet ook vooral de zaken niet die relatief makkelijk te realiseren zijn, denk hierbij aan;

• Kantoorfruit;
• Een lunchplan;
• Een fietsplan;
• VrijMiBo of teamuitjes voor sociale binding.

Zolang het over de onderneming en het personeel gaat, is bijna alles bespreekbaar.

Waarom is dit recht zo waardevol?

Het initiatiefrecht zorgt ervoor dat de OR niet alleen passief hoeft af te wachten wat de directie beslist. Je kunt actief bijdragen aan verbeteringen in de organisatie. Het maakt de OR zichtbaar, betrokken en relevant. Collega’s merken dat hun signalen serieus genomen worden en dat de OR echt iets voor hen kan betekenen.

Bovendien wordt de OR zo een echte gesprekspartner voor het management — iemand die meedenkt, kritisch is waar nodig, maar ook met oplossingen komt. Dat versterkt de onderlinge samenwerking.

Tips voor een goed initiatief

Een goed voorstel begint met luisteren: wat leeft er onder de collega’s? Waar lopen mensen tegenaan? Verzamel signalen, en onderbouw je idee eventueel met cijfers of voorbeelden. Denk ook alvast na over de uitvoering: hoe realistisch is je voorstel? Wat kost het? Wat levert het op? Het helpt om het voorstel op een positieve manier te brengen: als iets dat bijdraagt aan de doelen van de organisatie én aan het welzijn van de medewerkers.

Het initiatiefrecht is een kans om als OR echt het verschil te maken. Je hoeft niet te wachten op de plannen van de directie — je kunt zelf de regie nemen. Dus zie je kansen om dingen te verbeteren? Kom in actie. Schrijf een goed voorstel, ga het gesprek aan, en laat je stem horen.

Wil je meer weten hoe je de bestuurder tijdens een OV ervan kan overtuigen dat jullie initiatief het beste is? Ga aan de slag met onze training ‘Overtuigen & Onderhandelen voor de Ondernemingsraad’, en leer hoe je meer resultaat kan halen uit het overleg met de bestuurder.

Anne de Wal ~ Trainer & Adviseur Medezeggenschap bij TRAINIAC

TRAINIAC is gespecialiseerd in OR trainingen, advies- en begeleidingstrajecten op maat en verhoogd daarmee de waarde van ondernemingsraden. Benieuwd wat we voor uw OR kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op.