Mis(ver)stand? De rol van de OR bij de klokkenluidersregeling
In 2024 is het aantal verzoeken om advies aan het Huis voor Klokkenluiders aanzienlijk gestegen, van 369 meldingen in 2023 naar 476 in 2024, een toename van 25%.
Deze stijging kan deels worden verklaard door de subsidieregeling die sinds februari 2024 beschikbaar is, waarmee klokkenluiders gratis rechtsbijstand kunnen ontvangen.
Veel van de verzoeken hadden betrekking op thema’s als sociale veiligheid, intimidatie, machtsmisbruik door leidinggevenden, racisme, discriminatie, pesten en sociale isolatie. In 21% van de gevallen bleek er geen werkgerelateerde link te zijn, en 14% betrof individuele arbeidsconflicten. Het is goed om te realiseren dat niet alles wat als een ‘probleem’ wordt ervaren, een misstand is. Soms zijn signalen van medewerkers moeilijk te duiden of is er sprake van een misverstand. Als OR is het essentieel om signalen van medewerkers goed te filteren en te beoordelen om misstanden effectief aan te pakken. De OR kan ook actief bijdragen aan het creëren van een cultuur van openheid en veiligheid maar ook om toe te zien op de naleving van interne procedures.
Wat is eigenlijk een misstand?
Een misstand is meer dan een ongemak of probleem op de werkvloer. Het gaat om ernstige overtredingen, zoals fraude, discriminatie, gezondheidsrisico’s of ethische schendingen. Zo kan je denken aan situaties waar een leidinggevende fraudeert met (overheids)geld, medewerkers zich niet houden aan veiligheidsregels met gevaarlijke stoffen, of als de gezondheid van patiënten in gevaar wordt gebracht. Misstanden zijn schadelijk voor zowel de betrokkenen als de organisatie en de bredere samenleving.
Hoe filter je een signaal als OR?
Het is voor de OR van belang om goed te begrijpen wanneer er sprake is van een misstand. Niet elke klacht is per definitie een misstand; soms gaat het om persoonlijke conflicten of misverstanden. De OR heeft de taak om signalen van medewerkers serieus te nemen, maar niet elk signaal is meteen een misstand. Het is belangrijk om een eerste klacht deze zorgvuldig te onderzoeken. Het filteren kan beginnen door in gesprek te gaan met de betrokkenen om hun zorgen beter te begrijpen. Zijn er patronen die wijzen op structurele misstanden, of gaat het om een incidenteel probleem? Soms is verder onderzoek nodig. De OR kan hierbij gebruik maken van vertrouwenspersonen, externe deskundigen of (anonieme) meldsystemen om signalen te verzamelen en te verifiëren.
Door zorgvuldig te filteren kan de OR een belangrijke bijdrage leveren aan het creëren van een veilige werkplek. Medewerkers moeten erop kunnen vertrouwen dat hun signalen serieus worden genomen en op een eerlijke, vertrouwelijke manier worden behandeld. Dit zorgt ervoor dat zij zich gesteund voelen en misstanden zonder angst voor repercussies kunnen melden.
De rol van de OR bij de klokkenluidersregeling
De OR heeft instemmingsrecht bij de invoering, wijziging of intrekking van een klokkenluidersregeling (artikel 27 lid 1m van de Wet op de ondernemingsraden). Dit benadrukt de actieve rol die de OR heeft in het vormgeven van de regels rondom klokkenluiden en het beschermen van medewerkers. Het is belangrijk dat de OR niet alleen toeziet op de naleving van deze regeling, maar ook het proces monitort om ervoor te zorgen dat de regeling goed wordt nageleefd. Op deze manier kan de OR echt een toegevoegde waarde leveren in het waarborgen van een veilige werkplek voor medewerkers.
Charlotte Breetveld ~ Senior Trainer & Adviseur Medezeggenschap bij TRAINIAC
TRAINIAC is gespecialiseerd in OR trainingen, advies- en begeleidingstrajecten op maat en verhoogd daarmee de waarde van ondernemingsraden. Benieuwd wat we voor uw OR kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op.