Matrixorganisaties en de (W)OR: een ingewikkelde relatie
De Wet op de Ondernemingsraden (WOR) bestaat dit al 75 jaar, een respectabele leeftijd.
Nu is het helaas ook zo dat met een hoge leeftijd gebreken komen. De wereld van werk verandert sneller dan de WOR meeverandert. Een van de veranderingen waar de WOR moeite mee heeft is de introductie van matrixorganisaties. Dit is een aansturingsmodel binnen bedrijven waarbij een medewerker niet één maar meerdere leidinggevenden heeft. Daarbij ontstaat een structuur zoals hieronder weergegeven.
Een matrixorganisatie combineert twee of meer gezagslijnen. Een medewerker kan zowel onder een afdelingshoofd als onder een projectmanager vallen. Denk aan een marketingmedewerker die rapporteert aan de marketingmanager maar ook in een cross-functioneel team zit met leden van andere afdelingen waar aan concrete resultaten gewerkt wordt. Dit model wordt vaak toegepast in internationale bedrijven om flexibiliteit (binnen de teams) en specialisatie (binnen de afdelingen) te bevorderen. De teams zitten soms zelfs verspreid over meerdere landen waardoor een werknemer verschillende managers in verschillende landen heeft zitten. Een duidelijke Nederlandse aansturing bestaat daardoor vaak niet meer met alle gevolgen van dien voor de medezeggenschap.
Uitdagingen voor de OR
- Wie is de ‘ondernemer’ in juridische zin?
In de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) staat dat de OR-overleg voert met de ‘bestuurder’ (de hoogste zeggenschap bij de leiding van de arbeid). Maar in een matrixorganisatie is dat niet altijd even helder. De collega’s in Nederland zijn onderdeel van verschillende teams en afdelingen, die over de landsgrenzen heen lopen. Een duidelijke Nederlandse bestuurder is er daardoor vaak niet meer. - Versnipperde besluitvorming
In een matrixorganisatie worden besluiten vaak in verschillende lagen genomen. Veranderingen in beleid, reorganisaties of investeringen worden mogelijk door internationale teams bepaald, zonder directe betrokkenheid van een gecentreerd management. Dit kan het moeilijk maken voor de OR om op tijd geïnformeerd te worden en invloed uit te oefenen. - Communicatie en inspraak
Hoe zorg je ervoor dat de OR structureel betrokken blijft bij beslissingen als de lijnen zo complex zijn? Het vereist duidelijke afspraken over overlegmomenten met verschillende personen en een breed begrip over wat medezeggenschap in Nederland inhoudt. De verwachting dat er een persoon is die binnen Nederland de medezeggenschap faciliteert zul je moeten loslaten. Een goede relatie met verschillende ‘stakeholders’ binnen de organisatie is essentieel.
Wat kan de OR doen?
- Zorg voor duidelijke overlegstructuren met verschillende personen die een aansturende functie hebben. Vaak biedt een centrale HR en/of ‘legal’ functionaris nog enige houvast
- Wees extra alert op advies- en instemmingsplichtige besluiten. Je zult als OR hierin zelf een actievere rol moeten pakken, vanwege het gebrek aan een duidelijke verantwoordelijke hiervoor.
- Werk samen met andere medezeggenschapsorganen binnen het concern om sterker te staan.
- Verdiep je in de internationale besluitvorming en zorg dat de OR in beeld is bij alle betrokkenen.
- Maak de drempel om de OR te betrekken zo laag mogelijk. Denk aan duidelijke richtlijnen en templates die gemakkelijk ingevuld kunnen worden door verschillende personen.
Een matrixorganisatie biedt veel kansen, maar vraagt om een proactieve houding van de OR. Door strategisch en goed geïnformeerd te werk te gaan, kun je ook in deze complexe structuur medezeggenschap effectief vormgeven!
Wil je meer weten over hoe je als OR grip houdt in een matrixorganisatie? Neem contact met ons op, we denken graag met je mee!
Marloes Kool ~ Trainer & Adviseur Medezeggenschap bij TRAINIAC
TRAINIAC is gespecialiseerd in OR trainingen, advies- en begeleidingstrajecten op maat en verhoogd daarmee de waarde van ondernemingsraden. Benieuwd wat we voor uw OR kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op.