Als OR naar de rechter: spannend, leerzaam en een tikkeltje ongemakkelijk

Het is een scenario dat je als ondernemingsraad liever vermijdt:

met je bestuurder in de rechtszaal belanden. Toch gebeurt het soms. Als overleg spaak loopt, als je adviesrecht wordt genegeerd of instemming wordt omzeild, dan rest er soms maar één route: de gang naar de rechter. Maar hoe is dat eigenlijk, als OR-lid voor de rechter staan? En is er echt geen andere oplossing?

Van vergadertafel naar rechtbank

De meeste OR-leden zijn gewend aan vergaderingen met koffie, agendapunten en hier en daar een pittige discussie. Maar een rechtszaal? Dat is andere koek. Plots zit je tegenover een rechter in toga, een griffier tikt driftig mee en je advocaat gebruikt juridische taal waarvan je soms denkt: hadden we dit niet gewoon kunnen uitpraten?

Toch zijn er momenten waarop de OR zich klemgezet voelt. Denk aan situaties waarin de bestuurder ingrijpende besluiten neemt — zoals een reorganisatie, verhuizing of uitbesteding — zonder het vereiste advies in te winnen. Of als er veranderingen in arbeidsomstandigheden plaatsvinden zonder instemming van de OR. De WOR (Wet op de ondernemingsraden) schrijft in zulke gevallen duidelijk voor dat de OR betrokken moet worden. Wordt dat genegeerd, dan is het recht aan jouw kant. En dan kun je, als het echt niet anders kan, naar de rechter.

Maar laat er geen misverstand over bestaan: de stap naar de rechter wordt zelden licht genomen. De meeste OR-en proberen conflicten in goed overleg op te lossen. Dat is ook logisch — je moet immers na het conflict nog gewoon verder samenwerken met de bestuurder. Niemand zit te wachten op een verslechterde verstandhouding of een slepende strijd.

Eerste keer in de rechtszaal: trots én onwennig

De eerste keer in de rechtszaal voelt onwennig, de meeste mensen komen misschien wel nooit in een rechtszaal. Je staat daar niet als individu, maar namens je collega’s. Dat is spannend, maar ook krachtig. Veel OR-leden voelen zich — ondanks de zenuwen — trots dat ze hun rol serieus nemen. Je hoeft het gelukkig niet alleen te doen. Een goede OR-advocaat helpt je stap voor stap door het proces en vertaalt je verhaal naar een heldere juridische lijn.

De sfeer: zakelijk met een persoonlijke lading

In de rechtszaal is de toon professioneel, maar de inzet is persoonlijk. Je hebt wellicht jarenlang goed samengewerkt met de bestuurder, en nu sta je lijnrecht tegenover elkaar. Dat kan ongemakkelijk zijn. Toch hoeft het geen breuk te betekenen. Soms zorgt een rechterlijke uitspraak juist voor duidelijkheid en herstelt het de verhoudingen op langere termijn.

En dan: uitspraak en opluchting

Of je nu gelijk krijgt of niet — het moment van de uitspraak is spannend. Als je in het gelijk wordt gesteld, voelt dat als erkenning. Krijg je ongelijk, dan is dat balen, maar ook dan heb je duidelijkheid over waar je als OR staat. In beide gevallen komt de OR er vaak sterker uit: beter geïnformeerd, hechter als team en met meer respect van collega’s én bestuurder. 

Is de rechter de enige uitweg?

Voordat je daadwerkelijk naar de rechter stapt, is het goed om te weten dat er ook een andere route bestaat: bemiddeling via de SER. Via de Sociaal-Economische Raad kan je terecht bij de Commissie Bevordering Medezeggenschap (CBM), wat dus onderdeel is van de SER. Deze commissie helpt ondernemingsraden en bestuurders bij het verbeteren van hun samenwerking. De CBM kan bemiddelen bij conflicten en praktische adviezen geven. Vaak lukt het om op die manier tot een oplossing te komen zonder dat er een juridische procedure nodig is.

De CBM is laagdrempelig en onafhankelijk. Bovendien kijkt de commissie breder dan alleen de juridische kant: zij richten zich op herstel van vertrouwen en duurzame samenwerking. Voor veel OR-en is een traject via de CBM een waardevolle tussenstap voordat er eventueel geprocedeerd wordt.

Tot slot

Naar de rechter gaan als ondernemingsraad is niet niks. Het vraagt lef, voorbereiding en een beetje ruggengraat. Maar het is ook een krachtig signaal: wij nemen onze rol serieus. En dat mag gehoord worden — of dat nu aan de vergadertafel is, bij de SER of voor de rechter.

Anne de Wal ~ Trainer & Adviseur Medezeggenschap bij TRAINIAC

TRAINIAC is gespecialiseerd in OR trainingen, advies- en begeleidingstrajecten op maat en verhoogd daarmee de waarde van ondernemingsraden. Benieuwd wat we voor uw OR kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op.