De rol van de ondernemingsraad bij strategisch personeelsbeleid
Strategisch personeelsbeleid is een essentieel onderdeel van het succes van een organisatie.
Het verbindt de lange termijnstrategie van de onderneming met het personeelsbeleid en zorgt ervoor dat de juiste mensen op het juiste moment beschikbaar zijn, met de juiste competenties. Voor ondernemingsraden (OR) betekent dit dat zij een belangrijke en invloedrijke rol kunnen spelen in het waarborgen van duurzame inzetbaarheid en het realiseren van een toekomstbestendige organisatie.
In dit artikel verkennen we wat strategisch personeelsbeleid inhoudt, waarom het belangrijk is voor de OR en hoe de OR hier effectief invloed op kan uitoefenen. We geven ook praktische handvatten en voorbeelden die ondernemingsraden kunnen gebruiken om hun rol bij strategisch personeelsbeleid te versterken.
Wat is strategisch personeelsbeleid?
Strategisch personeelsbeleid is het geheel van beleid en maatregelen die erop gericht zijn om op middellange en lange termijn te voorzien in de personeelsbehoefte van de organisatie. Het gaat niet alleen om hoeveel medewerkers nodig zijn, maar ook over hun vaardigheden, inzetbaarheid, motivatie en ontwikkeling.
Belangrijke elementen van Strategisch personeelsbeleid zijn onder meer:
- Personeelsplanning
- Talentontwikkeling
- Strategische opleidingsbehoeften
- Diversiteit en inclusie
- Duurzame inzetbaarheid
- Flexibiliteit en wendbaarheid
- Vergrijzing en opvolgingsplanning
Strategisch personeelsbeleid is geen statisch document maar een dynamisch proces dat voortdurend bijsturing vraagt op basis van interne en externe ontwikkelingen, zoals technologische innovatie, krapte op de arbeidsmarkt of maatschappelijke verwachtingen rond werkgeluk en werk-privébalans.
De formele rol van de OR bij personeelsbeleid
De Wet op de ondernemingsraden (WOR) biedt de OR verschillende rechten die van toepassing zijn op strategisch personeelsbeleid:
- Adviesrecht (artikel 25 WOR)
Bij belangrijke organisatorische of strategische besluiten, zoals reorganisaties, fusies, of het outsourcen van werk, heeft de OR adviesrecht. Deze besluiten raken vaak het strategisch personeelsbeleid.
- Instemmingsrecht (artikel 27 WOR)
Bij regelingen op het gebied van arbeidsvoorwaarden en personeelsbeleid, zoals beloningssystemen, beoordelingssystemen en opleidingsbeleid, heeft de OR instemmingsrecht.
- Initiatiefrecht (artikel 23 lid 3 WOR)
De OR mag zelf onderwerpen aankaarten en voorstellen doen. Dit biedt ruimte om bijvoorbeeld duurzame inzetbaarheid of diversiteitsbeleid en inclusie op de agenda te zetten.
- Informatierecht
De OR heeft recht op informatie die nodig is om zijn taak goed uit te voeren. Denk aan HR-rapportages, personeelssamenstelling, verloopcijfers, en strategische plannen.
Waarom is strategisch personeelsbeleid een OR-onderwerp?
Strategisch personeelsbeleid raakt direct de werknemers. Of het nu gaat om scholing, doorstroommogelijkheden, werkdruk of baanzekerheid: dit zijn allemaal zaken die medewerkers aangaan en waarin de OR een stem heeft.
Daarnaast raakt strategisch personeelsbeleid aan de continuïteit en het succes van de organisatie. Een OR die proactief meedenkt over hoe een organisatie aantrekkelijk blijft voor medewerkers én toekomstbestendig is, levert meerwaarde voor zowel werknemers als werkgever.
Van reactief naar proactief: de OR als strategisch gesprekspartner
Traditioneel is de rol van de OR vaak reactief geweest: de directie komt met een voorstel en de OR reageert daarop. Bij strategisch personeelsbeleid is het van belang dat de OR juist proactief is en vroegtijdig betrokken raakt.
Hoe?
Door te investeren in:
- Kennisopbouw: Volg scholing over HR-thema’s, trends op de arbeidsmarkt en veranderende wetgeving.
- Relatiebeheer: Bouw een constructieve relatie op met HR en directie. Zoek regelmatig het informele gesprek op.
- Vroegsignalering: Wees alert op signalen vanuit de achterban. Wat leeft er op de werkvloer?
- Data-analyse: Vraag naar ken- en stuurgetallen. Denk aan ziekteverzuim, verloop, FTE-ontwikkeling, opleidingsbudgetten.
Zo groeit de OR van een controlerende naar een meebepalende partij.
Praktische thema’s waar de OR invloed op kan uitoefenen
- Duurzame inzetbaarheid
Een belangrijk onderdeel van strategisch personeelsbeleid is zorgen dat medewerkers gezond, gemotiveerd en bekwaam blijven. De OR kan vragen naar:
- Het bestaan van een duurzaam inzetbaarheidsplan
- Vitaliteitsprogramma’s
- Leeftijdsbewust personeelsbeleid
- Opleidingsmogelijkheden voor oudere medewerkers
- Levenslang leren
Is er voldoende ruimte voor scholing en ontwikkeling? Worden opleidingsbudgetten benut? Hoe wordt omgegaan met bij- en omscholing in het kader van digitalisering?
De OR heeft instemmingsrecht op het opleidingsbeleid en kan actief input leveren op het strategisch opleidingsplan.
- Inclusiviteit en diversiteit
Heeft de organisatie doelen op het gebied van inclusie en diversiteit? Is het personeelsbestand een afspiegeling van de samenleving? Worden gelijke kansen geboden bij werving en doorgroei?
De OR kan dit thema agenderen en input vragen op de monitoring hiervan.
- Strategische personeelsplanning
Wordt er vooruitgekeken naar welke functies in de toekomst nodig zijn? Hoe worden pieken en dalen in de personeelsbehoefte opgevangen? Wordt voldoende geïnvesteerd in talentontwikkeling en opvolging?
De OR kan hierbij vragen naar concrete plannen en of er scenario-analyses zijn opgesteld.
- Flexibilisering van arbeid
Wordt er veel gewerkt met tijdelijke contracten of zzp’ers? Wat zijn de risico’s van deze constructies? De OR kan aandringen op evenwichtige inzet van flexibele arbeid, met oog voor continuïteit en kwaliteit.
Voorbeeld: strategisch personeelsbeleid bij digitalisering
Stel: een organisatie wil verder digitaliseren. Dat heeft invloed op werkprocessen en op de benodigde vaardigheden van medewerkers. De OR kan dan vragen:
- Welke functies verdwijnen en welke ontstaan?
- Is er een impactanalyse gemaakt?
- Welke ondersteuning krijgen medewerkers?
- Is er voldoende training en tijd om nieuwe vaardigheden aan te leren?
- Wat gebeurt er met medewerkers die de overstap niet kunnen of willen maken?
Door hierover in een vroeg stadium het gesprek aan te gaan, kan de OR bijdragen aan een sociaal en toekomstgericht verandertraject.
Samenwerking met HR
Een effectieve OR zoekt de samenwerking met HR. Niet vanuit een controlerende houding, maar als sparringpartner. HR en OR hebben vaak hetzelfde doel: goed werkgeverschap realiseren. Dat vraagt om wederzijds vertrouwen, transparantie en dialoog.
Tips voor samenwerking:
- Nodig de HR-manager uit voor overleg
- Vraag naar het jaarplan van HR
- Bespreek samen personeelsontwikkelingen en knelpunten
- Bied aan om samen beleid te evalueren (bijv. opleidingsregelingen)
Handvatten voor de OR in de praktijk
- Maak strategisch personeelsbeleid een vast agendapunt.
Vraag regelmatig updates aan HR of directie over de stand van zaken. - Gebruik je initiatiefrecht.
Wacht niet op voorstellen van de bestuurder, maar agendeer zelf thema’s zoals werkdruk, inclusiviteit of werkgeluk. - Verzamel input van de achterban.
Doe periodiek een peiling over werkbeleving, ontwikkelmogelijkheden of werkdruk. - Organiseer een themabijeenkomst.
Nodig een expert uit over SPB of organiseer een gesprek tussen OR, HR en medewerkers. - Maak gebruik van externe ondersteuning.
Schakel een OR-adviseur of opleidingsinstituut in als extra kennis nodig is.
Conclusie
De rol van de ondernemingsraad bij strategisch personeelsbeleid is cruciaal. De OR heeft niet alleen de rol van werknemersvertegenwoordiging, maar ook die van sparringpartner van HR en directie. Door vroegtijdige betrokkenheid, kennisopbouw en dialoog kan de OR bijdragen aan een toekomstbestendige organisatie waarin medewerkers tot hun recht komen. Strategisch personeelsbeleid raakt aan werkplezier, veiligheid, groei, en loopbaanperspectief — thema’s die elke medewerker aangaan. Een OR die hierop inspeelt, laat zien dat medezeggenschap niet alleen over regels gaat, maar ook over visie, vertrouwen en vooruitgang.
Tip: Wil je als OR groeien in je rol rondom strategisch personeelsbeleid? Overweeg dan de training strategisch medezeggenschap of neem contact op via info@trainiac.nl.
Mark Capel ~ Directeur, Trainer & Adviseur Medezeggenschap bij TRAINIAC
TRAINIAC is gespecialiseerd in OR trainingen, advies- en begeleidingstrajecten op maat en verhoogd daarmee de waarde van ondernemingsraden. Benieuwd wat we voor uw OR kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op.