Kopzorgen voor OR-en in de zorg

Hoe help je je organisatie door deze zware tijd? 

Zware tijden voor bijna alle sectoren, maar de zorgsector lijkt toch wel de kroon te spannen. Voor de OR is dit juist daarom de tijd om zich in te spannen om een bijdrage te leveren aan je doel, het goed functioneren van jullie organisatie. Kopzorgen voor OR-en in de zorg

Op veel ontwikkelingen waaraan de zorgsector onderhevig is, hebben de organisaties zelf amper of geen invloed. Kopzorgen voor OR-en in de zorg
In dit artikel besteden we aandacht aan twee uitdagingen waar de OR wél daadwerkelijk invloed op kan uitoefenen. Dit zijn ziekteverzuim en de krapte op de arbeidsmarkt.
Nooit was het verzuimcijfer in de zorgsector hoger dan in 2022 (percentage van 8.36). In elke situatie is zo’n hoog ziekteverzuim al erg zorgwekkend, maar de combinatie met de krapte op de arbeidsmarkt maakt het nog urgenter om hier iets aan te doen.

De SER heeft recent een advies uitgebracht* (zie onderaan ‘SER advies arbeidskrapte’), omdat de problemen op de arbeidsmarkt groter zijn dan ooit, met name in de publieke sector. Belangrijkste oorzaken daarvan zijn vergrijzing en werkdruk.

De combinatie van deze knelpunten brengt organisaties makkelijk in een soort vicieuze cirkel. Vacatures zijn lastig in te vullen, en dit verhoogt de werkdruk. Hogere werkdruk verhoogt het verzuim. Hoger verzuim in combinatie met openstaande vacatures verhoogt de werkdruk nog meer, etc.

Ziekteverzuim: breek eruit

Laten we eerst kijken naar het verzuim. Voor de OR is het essentieel om het verhaal achter het verzuimpercentage te weten. Dit geeft tenslotte inzicht in de mate waarin een werkgever iets aan preventie kan doen.

Informatie over het verzuimcijfer krijg je als het goed is van je bestuurder.
Het is ook raadzaam voor de OR om regelmatig met de bedrijfsarts te overleggen. Dit geeft een nuttige inkijk in de (gezondheids)trends en aanbevelingen vanuit de bedrijfsarts.

De derde waardevolle bron van informatie is de achterban. Breng als OR in kaart welke ideeën de werkvloer heeft die kunnen helpen bij het omlaag brengen van het verzuim.

In de zorgsector zie je bijvoorbeeld over het algemeen een zeer grote bereidheid onder werknemers om een stap extra te zetten. Bij verzuim van een collega een dienst extra draaien, geen probleem. Dit is op de korte termijn natuurlijk een oplossing, maar wat zijn de gevolgen op de lange termijn? Uiteindelijk stijgt hierdoor de werkdruk. Een tweede risico is de invloed die dit heeft op een team wanneer het vaak dezelfde mensen zijn die bereid zijn de diensten over te nemen, ten opzichte van anderen die dit niet vaak doen. Kopzorgen voor OR-en in de zorg

Krapte op de arbeidsmarkt

Achterbanraadpleging is ook essentieel bij de tweede grote uitdaging: krapte op de arbeidsmarkt. Op het moment dat vacatures moeilijk in te vullen zijn, is het behouden van personeel de eerste slag die je kunt slaan. Breng als OR in kaart wat voor je collega’s de belangrijkste redenen zijn om te werken voor deze werkgever. Wat zouden ze veranderen als ze het een dag voor het zeggen hadden? Dit is voor de bestuurder zeer waardevolle input om gericht te sturen op het behouden van mensen.

In het verlengde daarvan kan deze informatie ook bijdragen in het wervingsproces.
Wat kan de OR dan doen met de verzamelde informatie? Hieronder volgt een aantal tips.

Artikel 24

Een (Artikel 24-) overleg tussen OR, bestuurder en de raad van toezicht is een ideale setting om uitgebreid van gedachten te wisselen over dit onderwerp. De belangen van elke partij liggen tenslotte volledig in lijn met elkaar.

Enkel de route ernaartoe kan iets anders lopen.
Ga dit overleg dan ook goed voorbereid in, zodat jullie standpunten goed gemotiveerd overgebracht worden. In lijn met de adviezen van de SER is ook het strategisch personeelsbeleid een uit- stekend thema voor dit overleg. Dit raakt zowel het verzuim als de krapte op de arbeidsmarkt.

Toon initiatief

Het initiatiefrecht is voor een OR de manier om een proactieve bijdrage te leveren. De informatie die de OR heeft verzameld (namelijk van bestuurder, bedrijfsarts en achterban) kan de basis zijn voor een initiatiefvoorstel over het verzuim-, re-integratie- of (strategisch) personeelsbeleid.

Daarnaast kan een initiatief natuurlijk ook over minder complexe maatregelen gaan om het verzuim terug te dringen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het beschikbaar maken van fruit, gezonde voeding en beweging. Iets wat een bijdrage levert aan de vitaliteit van werknemers, kan een positief effect hebben op het verzuim.

Zorg ervoor dat de kans op uitvoering van jullie initiatief zo groot mogelijk is. Draagvlak is daarbij een belangrijk onderdeel. Uiteraard geldt dat voor de achterban. Hoe meer mensen uit de achterban van de or ervan profiteren, hoe groter het draagvlak.

Zorg daarnaast ook voor draagvlak bij de bestuurder. Dit kan door vooraf al te overleggen, maar nog belangrijker is de onderbouwing van het initiatief. Is het realistisch? Wat is het voordeel voor medewerkers en organisatie? Wat zijn de kosten en is dat haalbaar (via werk- kostenregeling wellicht)? Hoe beter onderbouwd door de or, hoe eenvoudiger het voor de bestuurder tot uitvoering te brengen is.

Kleine zaken, groot verschil

Kortom, pak als OR de handschoen op! Bij een vicieuze cirkel kan een kleine verandering de cirkel al doorbreken. Focus daarom als or ook niet op een totaaloplossing. Probeer in samenwerking met de directie en personeelszaken te kijken naar kleine zaken die bij jouw organisatie al een groot verschil kunnen maken. Kopzorgen voor OR-en in de zorg

SER-advies arbeidskrapte

1. De kwaliteit van management en leiderschap stimuleren, uitval, verzuim en vertrek van medewerkers te verminderen met strategisch HR-beleid en de condities te verbeteren waardoor mensen die dat willen (meer uren) gaan werken. Vol inzetten op het nog onbenutte potentieel: werkzoekenden, deeltijders die meer willen werken, gepensioneerden die zich nuttig willen blijven maken en nieuwkomers en statushouders.
2. Sturen op het slimmer en innovatiever organiseren van het werk.
3. In nieuw én bestaand beleid veel sterker sturen op uitvoerbaarheid.

*: https://www.ser.nl/nl/Publicaties/arbeidsmarktkrapte

‘De grenzen van ons zorgsysteem zijn bereikt’ – zorgverzekeraar CZ

Marc Kuipers
Senior trainer en Adviseur bij TRAINIAC
marc@trainiac.nl