Coalitievorming: dat kan ook in de OR!

De verkiezingen liggen achter ons, de stemmen zijn geteld.

Nu begint de fase die vaak het spannendst is: de coalitievorming. Want wie met wie in zee gaat, bepaalt uiteindelijk de richting van het beleid.

Als trainer in medezeggenschap kijk ik in deze periode altijd met interesse naar Den Haag. Niet alleen omdat ik er zelf vandaan kom, maar ook vanwege de politiek. Want eerlijk is eerlijk: wat daar gebeurt, lijkt soms verdacht veel op wat er binnen een ondernemingsraad kan spelen. En daar kunnen we in de OR-praktijk een hoop van leren.

Coalities binnen en buiten de OR

Binnen een OR heb je te maken met verschillende meningen, belangen en invalshoeken. Niet iedereen kijkt op dezelfde manier naar wat het beste is voor de organisatie. Die verschillen zijn waardevol, ze brengen scherpte en zorgen dat beslissingen beter doordacht worden. Het lijkt soms wel politiek, maar dan in het klein.

Een coalitie ontstaat wanneer twee of meer personen of groepen tijdelijk samenwerken om een gemeenschappelijk doel te bereiken. In de OR gebeurt dit ook voortdurend, zowel formeel en informeel.

In de OR kunnen coalities ontstaan doordat er verschillende afdelingen, vestigingen of kieslijsten zijn of doordat een voorgenomen besluit voor de ene groep andere gevolgen heeft dan voor de andere. Leden met gedeelde zorgen of wensen trekken naar elkaar toe. Soms zijn coalities de commissies of het dagelijks bestuur en soms ontstaan coalities vanzelf in de praktijk.  Daarnaast vormt de OR soms ook een coalitie met de bestuurder. Je hoeft het niet altijd eens te zijn, maar je hebt elkaar wel nodig om beleid te verbeteren en uitvoering mogelijk te maken. Dat vraagt van beide kanten om vertrouwen en beste willen voor de organisatie.

De uitdaging is dezelfde als in de politiek: hoe werk je samen met mensen die anders denken, zonder het gezamenlijke doel uit het oog te verliezen? Hoe zorg je dat alle perspectieven gehoord worden, maar er uiteindelijk wel een besluit komt? Coalities binnen de OR hoeven niet te zorgen voor problemen.  Ze kunnen juist zorgen voor balans, nuance en betere besluiten.

Lessons learned uit de politiek

• De politieke formatie laat zien dat samenwerken tijd kost. Dat geldt ook voor medezeggenschap. Soms moet je als OR een lange adem hebben. Niet elk onderwerp kun je tegelijk aanpakken. Pick your battles, kies waar je energie in steekt en verlies de lange termijn doelen niet uit het oog.
• Belangrijk is dat de OR niet blijft hangen in eindeloze discussies. Durf besluiten te nemen, soms is ‘goed’ beter dan ‘perfect’. Coalitievorming draait niet om winnen of verliezen, maar om samenwerken aan een gemeenschappelijk doel en hierdoor stappen te kunnen maken.
• Onderhandelen hoort daarbij: met elkaar in de OR, maar ook met de bestuurder. Dat vraagt vooruitdenken, transparantie en soms wat diplomatie. Niet alles wat intern besproken wordt, is direct rijp voor de achterban. De kunst is om open te communiceren zonder onnodige onrust te veroorzaken. Zodra de tijd rijp is, leg duidelijk uit waarom een besluit is genomen, ook aan degenen die anders denken.
• Een duidelijke mening mag en is zelfs nodig. Je zit in de OR omdat je kritisch bent en oog hebt voor verbeteringen. Zolang het debat constructief blijft, is er ruimte voor verschillende perspectieven.
• Wanneer de OR eenmaal een besluit heeft genomen, treed je alséén team naar buiten. Verschillen mogen bestaan, maar het is essentieel dat de OR zich als eenheid presenteert. Tijdens verkiezingstijd kun je als lid van de OR weer uitleggen wat jouw persoonlijke motivatie is en wat je belangrijk vindt. Tot die tijd voer je gezamenlijk je toezichthoudende rol uit als OR.

Eenheid naar buiten, verschillen binnen

Gelukkig gaat het in de OR niet om het landsbelang, maar wel om het belang van de organisatie waar je graag werkt. Juist daarom is het zo belangrijk om de besluitvorming goed aan te vliegen. Een OR die zorgvuldig luistert, onderzoekt en samen keuzes maakt, helpt de organisatie vooruit.

Want zowel bij de medezeggenschap als in de politiek is het niet erg dat er verschil van mening bestaat. Zolang de besluitvorming transparant en respectvol verloopt, en je je als eenheid naar buiten toe presenteert. Dat is de kracht van goede samenwerking, in Den Haag en in de ondernemingsraad.

Charlotte Breetveld ~ Senior Trainer & Adviseur Medezeggenschap bij TRAINIAC

TRAINIAC is gespecialiseerd in OR trainingen, advies- en begeleidingstrajecten op maat en verhoogd daarmee de waarde van ondernemingsraden. Benieuwd wat we voor uw OR kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op.