Wat is de positie van tijdelijke medewerkers binnen de OR-structuur?
Tijdelijke medewerkers hebben een belangrijke maar vaak onduidelijke positie binnen de ondernemingsraad (OR). Volgens de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) hebben tijdelijke medewerkers onder bepaalde voorwaarden dezelfde rechten als vaste medewerkers. Ze kunnen stemmen bij OR-verkiezingen, zich verkiesbaar stellen en hun belangen laten vertegenwoordigen. De positie van tijdelijke medewerkers is echter wel afhankelijk van factoren zoals contractduur, inlenersbeginsel en de specifieke OR-reglementen binnen de organisatie.
Wat zijn de rechten van tijdelijke medewerkers binnen de ondernemingsraad?
Tijdelijke medewerkers hebben volgens de WOR in principe dezelfde rechten als vaste medewerkers, mits zij aan bepaalde voorwaarden voldoen. De belangrijkste voorwaarde is dat zij minimaal 3 maanden in dienst zijn bij de organisatie. Na deze periode krijgen tijdelijke medewerkers zowel actief (stemrecht) als passief (verkiesbaarheid) kiesrecht voor de OR.
Voor uitzendkrachten en gedetacheerde medewerkers geldt een specifieke regeling: zij worden pas als ‘in de onderneming werkzame personen’ beschouwd als zij ten minste 15 maanden bij dezelfde organisatie werkzaam zijn. Dit is vastgelegd in artikel 1 van de WOR, waarin de definitie van ‘in de onderneming werkzame personen’ wordt uitgebreid met deze categorie werknemers.
De OR kan in zijn eigen reglement de termijnen voor kiesrecht aanpassen als dit bijdraagt aan een goede toepassing van de wet. Dit betekent dat een OR ervoor kan kiezen om tijdelijke medewerkers sneller of juist later kiesrecht te geven, afhankelijk van de specifieke situatie binnen de organisatie.
Tijdelijke medewerkers die in de OR zitting nemen, genieten dezelfde faciliteiten en bescherming als vaste OR-leden, waaronder recht op scholing, vergadertijd en ontslagbescherming tijdens de zittingstermijn.
Wanneer tellen tijdelijke medewerkers mee voor de OR-verkiezingen?
Tijdelijke medewerkers tellen mee voor OR-verkiezingen wanneer zij op het moment van de verkiezingen minimaal 3 maanden in de onderneming werkzaam zijn. Dit geldt voor alle medewerkers met een tijdelijk contract die rechtstreeks in dienst zijn bij de werkgever. Voor het bepalen of een organisatie verplicht is een OR in te stellen (bij 50 of meer werknemers), worden tijdelijke medewerkers meegeteld als zij regelmatig in de onderneming werkzaam zijn.
Voor uitzendkrachten en gedetacheerde medewerkers gelden aanvullende regels. Zij tellen mee als:
- Zij minimaal 15 maanden binnen dezelfde organisatie werkzaam zijn
- Zij regelmatig werk verrichten binnen de organisatie (niet incidenteel)
- Hun werkzaamheden worden aangestuurd vanuit de inlenende organisatie
Het inlenersbeginsel speelt hierbij een belangrijke rol: medewerkers die via een uitzendbureau of detacheringsbureau werken, worden voor de WOR beschouwd als werkzaam bij de organisatie waar zij feitelijk hun werkzaamheden verrichten, niet bij het uitzendbureau zelf.
Bij het berekenen van het aantal werknemers voor de OR-verplichting kijkt men naar het reguliere personeelsbestand, niet naar tijdelijke pieken of dalen in de bezetting. Dit betekent dat seizoenswerkers alleen meetellen als zij regelmatig terugkeren en als onderdeel van het vaste personeelsbestand worden beschouwd.
Hoe worden belangen van flexwerkers vertegenwoordigd in de OR?
De belangen van flexwerkers worden op verschillende manieren vertegenwoordigd in de OR. Allereerst kunnen flexwerkers die voldoen aan de criteria zelf zitting nemen in de OR en zo direct hun eigen belangen en die van hun collega’s behartigen. In de praktijk komt dit echter relatief weinig voor, omdat tijdelijke medewerkers vaak minder binding hebben met de organisatie of vrezen dat OR-lidmaatschap hun contractverlenging kan beïnvloeden, ondanks de wettelijke bescherming.
OR-leden met een vast dienstverband kunnen ook de belangen van flexwerkers vertegenwoordigen. Dit werkt het beste als de OR actief contact onderhoudt met de flexibele schil van de organisatie. Effectieve methoden hiervoor zijn:
- Het organiseren van speciale bijeenkomsten voor flexwerkers
- Het instellen van een commissie die zich specifiek richt op flexwerk-vraagstukken
- Het regelmatig peilen van meningen en behoeften onder flexwerkers
- Het expliciet benoemen van flexwerk-thema’s in overleggen met de bestuurder
De OR heeft een belangrijke rol bij het toezien op gelijke behandeling van flexwerkers en vaste medewerkers, bijvoorbeeld bij arbeidsvoorwaarden, toegang tot opleidingen en doorgroeimogelijkheden. Bij reorganisaties of andere ingrijpende veranderingen moet de OR erop toezien dat ook de belangen van flexwerkers worden meegewogen in de besluitvorming.
Wat is het verschil tussen de positie van vaste en tijdelijke medewerkers in de OR?
Hoewel tijdelijke medewerkers in principe dezelfde rechten hebben binnen de OR-structuur, bestaan er in de praktijk enkele belangrijke verschillen met vaste medewerkers:
- Ontslagbescherming: OR-leden hebben wettelijke bescherming tegen ontslag vanwege hun OR-werkzaamheden. Bij tijdelijke contracten geldt deze bescherming echter alleen voor de duur van het contract. Als het contract afloopt, is de werkgever niet verplicht dit te verlengen, ook niet voor OR-leden.
- Continuïteit: Tijdelijke OR-leden kunnen hun termijn vaak niet afmaken als hun arbeidscontract tussentijds afloopt. Dit kan leiden tot frequente wisselingen in de OR-samenstelling.
- Positie bij overleg: Tijdelijke medewerkers ervaren soms een minder sterke onderhandelingspositie bij overleg met de bestuurder, vooral bij thema’s die betrekking hebben op langetermijnbeleid.
- Toegang tot faciliteiten: In theorie hebben tijdelijke OR-leden recht op dezelfde faciliteiten, maar in de praktijk kunnen er beperkingen zijn bij bijvoorbeeld langdurige opleidingstrajecten.
Daarnaast speelt de psychologische factor een rol: tijdelijke medewerkers kunnen terughoudender zijn in het uiten van kritische standpunten uit angst dat dit hun kansen op contractverlenging verkleint. Dit kan de effectiviteit van hun OR-werk beïnvloeden, ondanks de formele bescherming die de WOR biedt.
Voor organisaties met veel tijdelijke medewerkers is het daarom belangrijk om extra aandacht te besteden aan de positie van deze groep binnen de medezeggenschap, bijvoorbeeld door aanvullende afspraken te maken over contractverlenging voor OR-leden met een tijdelijk contract.
Hoe kan de OR de positie van tijdelijke medewerkers versterken?
De OR kan verschillende strategieën inzetten om de positie van tijdelijke medewerkers binnen de medezeggenschap te versterken:
- Aanpassen OR-reglement: De OR kan in het eigen reglement bepalingen opnemen die de positie van tijdelijke medewerkers versterken, zoals aangepaste kiesdrempels of gegarandeerde zetels voor vertegenwoordigers van de flexibele schil.
- Afspraken met bestuurder: De OR kan met de bestuurder afspraken maken over contractverlenging voor tijdelijke OR-leden, zodat zij hun termijn kunnen afmaken.
- Communicatiestrategie: Door gerichte communicatie kan de OR tijdelijke medewerkers beter informeren over hun rechten en de mogelijkheden om deel te nemen aan medezeggenschap.
- Thematische aandacht: De OR kan flexwerk als vast thema op de agenda zetten in overlegvergaderingen en jaarplannen.
Voor een effectieve belangenbehartiging is het essentieel dat de OR goed zicht heeft op de samenstelling van het personeelsbestand en de specifieke uitdagingen waar tijdelijke medewerkers mee te maken hebben. Dit vraagt om een proactieve houding en regelmatige afstemming met deze groep medewerkers.
Daarnaast kan de OR gebruikmaken van zijn advies- en instemmingsrecht om de positie van tijdelijke medewerkers te verbeteren. Bij reorganisaties kan de OR bijvoorbeeld adviseren over de verhouding tussen vaste en tijdelijke contracten, en bij personeelsregelingen kan de OR erop toezien dat deze geen ongerechtvaardigde verschillen bevatten tussen verschillende groepen medewerkers.
Om als OR effectief op te komen voor alle medewerkers, inclusief tijdelijke krachten, is het belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de rechten en plichten binnen de OR trainingen. Specifiek voor ondernemingsraden die te maken hebben met veel flexwerkers kan een training Wet op de Ondernemingsraden helpen om de juiste kennis te verkrijgen over de wettelijke positie van verschillende groepen medewerkers binnen de medezeggenschap.
Frequently Asked Questions
Wat gebeurt er met mijn OR-lidmaatschap als mijn tijdelijke contract afloopt?
Wanneer je tijdelijke contract afloopt, eindigt in principe ook je OR-lidmaatschap. De ontslagbescherming die je als OR-lid geniet, geldt namelijk alleen tijdens de looptijd van je contract. De OR kan echter vooraf afspraken maken met de bestuurder over contractverlenging voor tijdelijke OR-leden, zodat zij hun zittingstermijn kunnen afmaken. Bespreek deze mogelijkheid tijdig met de voorzitter van de OR en de HR-afdeling.
Hoe kan ik als flexwerker mijn stem laten horen zonder zelf in de OR zitting te nemen?
Er zijn verschillende manieren om je stem te laten horen zonder zelf OR-lid te worden. Je kunt deelnemen aan achterbanraadplegingen, je aansluiten bij een commissie die de OR heeft ingesteld voor flexwerk-vraagstukken, of direct contact opnemen met een OR-lid dat jouw afdeling vertegenwoordigt. Veel ondernemingsraden organiseren ook speciale bijeenkomsten voor flexwerkers of hebben een digitaal platform waar je suggesties kunt indienen.
Welke specifieke onderwerpen kan de OR aankaarten om de positie van flexwerkers te verbeteren?
De OR kan diverse onderwerpen aankaarten, zoals gelijke behandeling bij secundaire arbeidsvoorwaarden, toegang tot opleidingen en ontwikkelingsmogelijkheden voor flexwerkers, transparant beleid rondom contractverlenging, en de verhouding tussen vaste en tijdelijke contracten binnen de organisatie. Ook kan de OR aandringen op een duidelijk doorstroombeleid van tijdelijk naar vast en toezien op naleving van de ketenbepaling uit de Wet Werk en Zekerheid.
Mag een werkgever mijn contract niet verlengen omdat ik actief ben in de OR?
Wettelijk gezien mag een werkgever je contract niet weigeren te verlengen alléén vanwege je OR-activiteiten. Dit zou worden gezien als victimisatie, wat verboden is onder de WOR. In de praktijk is het echter lastig te bewijzen dat niet-verlenging direct verband houdt met je OR-werk. Documenteer daarom altijd je OR-bijdragen en positieve functioneringsgesprekken. Bij vermoedens van victimisatie kun je een procedure starten bij de kantonrechter of contact opnemen met de bedrijfscommissie.
Hoe zit het met OR-lidmaatschap voor ZZP'ers die langdurig voor dezelfde organisatie werken?
ZZP'ers vallen formeel niet onder de WOR en hebben daarom geen kiesrecht voor de OR, ook niet als zij langdurig voor dezelfde organisatie werken. Er is echter een juridische grenszone: als een ZZP'er feitelijk als werknemer functioneert (schijnzelfstandigheid), kunnen zij mogelijk wel onder de WOR vallen. Sommige organisaties kiezen ervoor om in hun OR-reglement ook bepalingen op te nemen over de vertegenwoordiging van ZZP'ers, bijvoorbeeld via een speciale zetel of adviesrol.
Wat kan ik doen als tijdelijke medewerker om me goed voor te bereiden op een rol in de OR?
Begin met het bestuderen van de Wet op de Ondernemingsraden en het OR-reglement van je organisatie. Praat met huidige OR-leden over hun ervaringen en vraag naar specifieke uitdagingen voor tijdelijke medewerkers. Overweeg om een basistraining medezeggenschap te volgen, wat vaak ook mogelijk is voordat je daadwerkelijk in de OR zit. Bouw daarnaast een netwerk op binnen verschillende afdelingen om goed voeling te houden met wat er speelt onder collega's met tijdelijke contracten.
Hoe kan de OR ervoor zorgen dat tijdelijke medewerkers goed geïnformeerd zijn over hun medezeggenschapsrechten?
De OR kan verschillende communicatiekanalen inzetten zoals een speciale nieuwsbrief voor flexwerkers, informatiesessies tijdens de introductie van nieuwe medewerkers, en een toegankelijke sectie op het intranet over medezeggenschapsrechten. Ook kan de OR zorgen voor meertalige informatie als er veel internationale flexwerkers zijn. Het is effectief om OR-leden als contactpersonen aan te wijzen voor specifieke groepen tijdelijke medewerkers en regelmatig zichtbaar te zijn op afdelingen waar veel flexwerkers werken.